Kiber təhlükəsizlik — texnologiya, proqram təminatı, sistemlər və şəbəkələrin icazəsiz girişlərdən, hücumlardan, sızmalardan və məlumat oğurluğundan qorunması üçün nəzərdə tutulmuş sahədir. Bu ixtisasın məqsədi – fərdi və korporativ məlumatların təhlükəsizliyini təmin etməkdir.
Rəqəmsal dünyanın inkişafı ilə, istər şəxsi həyatımızda, istərsə də dövlət və biznes sahəsində siber hücumlara qarşı qorunma zərurətə çevrilib. Bu səbəbdən kiber təhlükəsizlik mütəxəssisləri bu gün dünyanın ən çox tələb olunan ixtisas sahələrindən birində çalışırlar.
Kiber təhlükəsizlik üzrə təhsil alan tələbələr aşağıdakı sahələrdə bilik və bacarıqlarla təchiz olunur:
Şəbəkə təhlükəsizliyi Kriptoqrafiya və məlumatların şifrələnməsi Etik hakerlik (penetration testing) Zərərli proqramların (malware) təhlili Məlumatların ehtiyat surətinin çıxarılması və bərpası (backup & recovery) Sistemlərin zəif cəhətlərinin aşkarlanması və risklərin idarə edilməsi Kiberhücumların təhlili və cavab strategiyaları
Əlavə olaraq, tələbələr Linux, Windows Server, Cisco, Kali Linux, SIEM sistemləri və proqramlaşdırma dilləri (Python, Bash, Java və s.) üzrə də təcrübə qazanırlar.
Əgər sən:
Texnologiyaya və kompüter sistemlərinə maraqlısansa, Problemləri araşdırmağı və həll etməyi sevirsənsə, Təfərrüatlara diqqətli yanaşırsansa, Analitik düşünmə qabiliyyətinə sahibsənsə, Gələcəyin yüksələn sahəsində çalışmaq istəyirsənsə,
onda kiber təhlükəsizlik sənin üçün doğru seçim ola bilər.
Bu sahənin məzunları həm dövlət, həm də özəl sektorda yüksək tələbatla qarşılanır. Aşağıdakı vəzifələrdə işləmək mümkündür:
Kiber Təhlükəsizlik Analitiki Etik Haker / Penetrasiya testçisi Sistem Təhlükəsizlik Mühəndisi Risk və Uyğunluq Analitiki (GRC Analyst) İT Təhlükəsizlik Meneceri SOC (Security Operations Center) Mütəxəssisi Kriptoqraf və ya Şifrə üzrə Mühəndis Məlumatların Mühafizəsi üzrə Mütəxəssis (DLP Expert)
Kiber təhlükəsizlik sahəsi daim inkişaf etdiyi üçün karyera yüksəlişi və maaş artımı da kifayət qədər sürətlidir.
Azərbaycanda bu sahə üzrə təhsil imkanları yeni-yeni inkişaf edir. Tədris əsasən İT yönümlü fakültələrdə aparılır:
Azərbaycan Texniki Universiteti (AzTU) Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) Bakı Mühəndislik Universiteti (BMU) ADA Universiteti – beynəlxalq səviyyəli təlim proqramları təklif edir.
Daha dərin və praktiki bilik üçün xarici təhsil proqramlarına maraq artmaqdadır.
Xaricdə kiber təhlükəsizlik təhsili almağın üstünlükləri:
Sertifikat yönümlü tədris (CompTIA Security+, CEH, CISSP və s.) Praktiki laboratoriyalar və real sınaq mühitləri Təcrübə proqramları (internships) və iş imkanları İş vizasına dəstək və yerli bazara çıxış Rəqəmsal texnologiyanın mərkəzində təhsil (ABŞ, Almaniya, Kanada və s.)
Əlavə olaraq, tələbələr beynəlxalq tədbir və konfranslarda iştirak etməklə bu sahədə daha güclü əlaqələr qururlar.
Bu ixtisas tələbələrə aşağıdakı əsas bacarıqları qazandırır:
Sistem təhlili və təhlükə aşkarlama Problemlərin diaqnostikası və müdaxilə planı hazırlama Məlumat axınını izləmə və log analiz Şəbəkə arxitekturasını başa düşmə və təkmilləşdirmə Proqramlaşdırma bilikləri (xüsusən Python və Bash) Tənqidi düşüncə və risk analizi
Bu bacarıqlar yalnız kiber təhlükəsizlikdə deyil, ümumi İT sahəsində də yüksək qiymətləndirilir.
Kiber təhlükəsizlik üzrə magistr təhsilində aşağıdakı sahələrdə ixtisaslaşmaq mümkündür:
Etik hakerlik və sızma testləri (penetration testing) Kritik infrastrukturun mühafizəsi Süni intellekt və kiber təhlükəsizlik Bulud təhlükəsizliyi (cloud security) Kriptoqrafiya və blokçeyn əsaslı təhlükəsizlik
Bu istiqamətlər üzrə xarici universitetlərdə müasir proqramlar təqdim olunur.
Yeni başlayanlar: 800 – 1200 AZN Təcrübəli mütəxəssislər: 2000 – 5000+ AZN Beynəlxalq şirkətlərdə: 4000 AZN-dən yuxarı
Ölkə
Orta illik maaş (USD)
ABŞ
90,000 – 130,000
Almaniya
60,000 – 90,000
Kanada
70,000 – 100,000
B. Britaniya
50,000 – 80,000
Hollandiya
55,000 – 85,000
Sertifikatlı mütəxəssislər (CISSP, CEH, CISM) daha yüksək maaş alır və sürətlə irəliləyir.
Kiber təhlükəsizlik təkcə İT sahəsinin bir hissəsi deyil – o, müasir dünyanın qoruyucu qalxanıdır. Bu sahədə peşəkar olmaq istəyən gənclər üçün xaricdə təhsil almaq həm bilik, həm təcrübə, həm də qlobal iş imkanları baxımından ciddi üstünlüklər təqdim edir.
ABŞ, Kanada, Almaniya, Estoniya və Hollandiya kimi texnologiya yönümlü ölkələrdə təhsil alaraq sən də bu sürətlə inkişaf edən sahədə güclü karyera qura bilərsən. Ətraflı məlumat üçün bizə yaz.
